JÓN VÍDALÍN - ÆVISAGA OG RITSAFN
Fæst ekki 14.450 kr.
Á 300 ára ártíð Jóns Þorkelssonar Vídalíns árið 2020 stendur Þjóðkirkjan, í samvinnu við Skálholtsútgáfuna, að útgáfu veglegs tveggja binda verks um ævi og ritstörf biskupsins. Aðfaraorð að fyrra bindi skrifar forseti Íslands, Guðni Th. Jóhannesson og að seinna bindi, Agnes Sigurðardóttir, biskup Íslands.
Jón Þorkelsson Vídalín (1666–1720) var biskup í Skálholti um
tveggja áratugaskeið
en lést langt fyrir aldur fram á leið sinni vestur að
Staðastað þar sem hann hugðist mæla yfir moldum mágs síns.
Hann var
tvímælalaust best menntaði guðfræðingur landsins á sinni tíð og raunar mun
lengur.
Þekktastur er hann fyrir áhrif sín á kristnihald í landinu, einkum
vegna Vídalínspostillu og annarra guðræknirita sem náðu mikilli útbreiðslu.
Jón hélt til náms við Kaupmannahafnarháskóla árið 1687 og
lauk þaðan prófi í guðfræði og heimspeki.
Að loknu prófi gekk hann í danska
herinn þangað til Þórður biskup Þorláksson í Skálholti kallaði hann
sér til
aðstoðar árið 1691. Jón var settur aðstoðarbiskup 1697 en hið sama ár lést
Þórður biskup og í árslok var Jóni veitt biskupsstaðan.
Biskupstíð Jóns var honum örðug um margt, einkum vegna
yfirgangs veraldlegra embættismanna og deilna við þá.
Þessa sögu rekur dr.
Torfi K. Stefánsson Hjaltalín skilmerkilega í ævisögunni og leitar víða fanga í
heimildir.
Sem biskup var Jón í senn strangur og mildur en ljóst er af rannsókn
bókarhöfundar að hann hefur ekki alltaf fengið að njóta sannmælis.
Jón hafði gott vald á fornmálunum, einkum latínu og grísku eins
og lærðum mönnum sæmdi.
Hann þýddi sjálfur stóran hluta Nýja testamentisins úr
frummálinu og samdi bæði bréf og ljóð á latínu.
Flest rit hans komu síðast út á 19. öld. Kristindómskverið
kom reyndar út um miðja 18. öld, en
Miðvikudagspredikanir hans voru næstum
jafnvinsælar og Vídalínspostilla en hafa á síðari árum gleymst að mestu.
Úr
þessari gleymsku er reynt að bæta með útgáfu þessa ritsafns. Það sem hér kemur
á prenti í fyrsta sinn eru
predikanir Jóns yfir Faðir vor, þýðing hans á
Hebreabréfinu og skýringar hans við það, og að lokum mörg bréfa hans.